
碳点发光机制与结构之间的构效关系
刘翼泽, 李鹏飞, 孙再成
碳点发光机制与结构之间的构效关系
Correlation Between the Photoluminescene Mechanism and Structure of Carbon Dots
碳点(CDs)作为一类新型零维碳基纳米材料, 因其可调发光性、 低毒性和多功能性, 在生物成像、 光电器件及环境传感等领域展现出广阔应用前景. 由于制备方法不同、 原料来源多样以及组成结构复杂, 碳点的发光机制一直是研究重点. 不明确的发光机制制约了高荧光性能碳点的设计与应用. 本文系统梳理了碳点的结构与发光机制之间的构效关系, 重点解析了量子限域效应、 有效共轭长度、 表面-边缘态、 分子态及交联增强发射效应等5种核心机制的作用, 以期为高荧光性能碳点的可控合成与功能化应用提供理论指导.
As a novel class of zero-dimensional carbon-based nanomaterials, carbon dots(CDs) have demonstrated broad application prospects in bioimaging, optoelectronic devices, and environmental sensing due to their tunable luminescence, low toxicity, and versatile functionality. However, the luminescence mechanisms of CDs remain a central research focus owing to diverse synthesis methods, varied raw material sources, and complex composition-structure characteristics. The elusive nature luminescence mechanism has hindered the rational design and application of CDs with superior fluorescence performance. This article systematically investigates the correlation between the structural characteristics and luminescence mechanisms of CDs, with focused analysis on the roles of five core mechanisms: quantum confinement effect, effective conjugate length, surface-edge states, molecular states, and cross-link enhanced emission effects. The comprehensive analysis aims to provide theoretical guidance for the controlled synthesis and functional applications of CDs with superior fluorescence performance.
Carbon dots / Luminescence mechanisms / Carbon-based nanomaterial / Structural composition
O631
1 |
Hu Y., Seivert O., Tang Y., Karahan H. E., Bianco A., Angew. Chem. Int. Ed., 2024, 63(48), e202412341
|
2 |
Tao S., Feng T., Zheng C., Zhu S., Yang B., J. Phys. Chem. Lett., 2019, 10(17), 5182—5188
|
3 |
Xu X., Ray R., Gu Y., Ploehn H. J., Gearheart L., Raker K., Scrivens W. A., J. Am. Chem. Soc., 2004, 126(40), 12736—12737
|
4 |
Sun Y. P., Zhou B., Lin Y., Wang W., Fernando K. A. S., Pathak P., Meziani M. J., Harruff B. A., Wang X., Wang H., Luo P. G., Yang H., Kose M. E., Chen B., Veca L. M., Xie S. Y., J. Am. Chem. Soc., 2006, 128(24), 7756—7757
|
5 |
Shen C., Lou Q., Liu K., Dong L., Shan C., Nano Today, 2020, 35, 100954
|
6 |
Li S., Li L., Tu H., Zhang H., Silvester D. S., Banks C. E., Zou G., Hou H., Ji X., Mater. Today, 2021, 51, 188—207
|
7 |
Alafeef M., Srivastava I., Aditya T., Pan D., Small, 2024, 20(4), e2303937
|
8 |
Liu H., Zhong X., Pan Q., Zhang Y., Deng W., Zou G., Hou H., Ji X., Coord. Chem. Rev., 2024, 498, 215468
|
9 |
Hettiarachchi S. D., Graham R. M., Mintz K. J., Zhou Y., Vanni S., Peng Z., Leblanc R. M., Nanoscale, 2019, 11(13), 6192—6205
|
10 |
Jiang L., Cai H., Zhou W., Li Z., Zhang L., Bi H., Adv. Mater., 2023, 35(21), e2210776
|
11 |
Ji C., Xu W., Han Q., Zhao T., Deng J., Peng Z., Nano Energy, 2023, 114, 108623
|
12 |
Yuan T., Yuan F., Li X., Li Y., Fan L., Yang S., Chem. Sci., 2019, 10(42), 9801—9806
|
13 |
Cao L., Zan M., Chen F., Kou X., Liu Y., Wang P., Mei Q., Hou Z., Dong W., Li L., Carbon, 2022, 194, 42—51
|
14 |
Shi J., Lu C., Yan D., Ma L., Biosens. Bioelectron., 2013, 45, 58—64
|
15 |
Amjadi M., Manzoori J. L., Hallaj T., Sorouraddin M. H., Spectrochim. Acta A, 2014, 122, 715—720
|
16 |
Liu J., Li R., Yang B., ACS Cent. Sci., 2020, 6(12), 2179—2195
|
17 |
Yang S., Li Y., Chen L., Wang H., Shang L., He P., Dong H., Wang G., Ding G., Small, 2023, 19(31), e2205957
|
18 |
Song J., Kang M., Ji S., Ye S., Guo J., Nanomaterials, 2025, 15(2), 81
|
19 |
Yu J., Yong X., Tang Z., Yang B., Lu S., J. Phys. Chem. Lett., 2021, 12(32), 7671—7687
|
20 |
Tao S., Zhou C., Kang C., Zhu S., Feng T., Zhang S., Ding Z., Zheng C., Xia C., Yang B., Light⁃Sci. Appl., 2022, 11(1), 56
|
21 |
Mintz K. J., Bartoli M., Rovere M., Zhou Y., Hettiarachchi S. D., Paudyal S., Chen J., Domena J. B., Liyanage P. Y., Sampson R., Khadka D., Pandey R. R., Huang S., Chusuei C. C., Tagliaferro A., Leblanc R. M., Carbon, 2021, 173, 433—447
|
22 |
Tetsuka H., Nagoya A., Fukusumi T., Matsui T., Adv. Mater., 2016, 28(23), 4632—4638
|
23 |
Liu Y., Huang Z., Wang X., Hao Y., Yang J., Wang H., Qu S., Adv. Funct. Mater., 2024, 35(17), 2420587
|
24 |
You W., Zou W., Jiang S., Zhang J., Ge Y., Lu G., Bahnemann D. W., Pan J., Carbon Neutralization, 2024, 3(2), 245—284
|
25 |
Wang B., Waterhouse G. I. N., Yang B., Lu S., Acc. Chem. Res., 2024, 57(19), 2928—2939
|
26 |
Liu M., Chen B., Li C., Huang C., Green Chem., 2019, 21(3), 449—471
|
27 |
Xue S., Li P., Sun L., An L., Qu D., Wang X., Sun Z., Small, 2023, 19(31), e2206180
|
28 |
Jiang Y., Zhao T., Xu W., Peng Z., Carbon, 2024, 219, 118838
|
29 |
Ding H., Wei J., Zhang P., Zhou Z., Gao Q., Xiong H., Small, 2018, 14(22), 1800612
|
30 |
Wei S., Yin X., Li H., Du X., Zhang L., Yang Q., Yang R., Chemistry, 2020, 26(36), 8129—8136
|
31 |
Liu C., Wang R., Wang B., Deng Z., Jin Y., Kang Y., Chen J., Microchim. Acta, 2018, 185, 1—8
|
32 |
Kasprzyk W., Romańczyk P. P., Starzak K., Wysocka A., Waluda Ł., Świergosz T., Bashmakova N. V., Klishevich G. V., Dmytruk A. M., Klyuyev I. S., Bondar M. V., Small Struct., 2025, 6(3), 2400583
|
33 |
Tao S., Lu S., Geng Y., Zhu S., Redfern S. A. T., Song Y., Feng T., Xu W., Yang B., Angew. Chem. Int. Ed., 2018, 57(9), 2393—2398
|
34 |
Ai L., Yang Y., Wang B., Chang J., Tang Z., Yang B., Lu S., Sci. Bull., 2021, 66(8), 839—856
|
35 |
Tao K., Fan Z., Sun L., Makam P., Tian Z., Ruegsegger M., Shaham⁃Niv S., Hansford D., Aizen R., Pan Z., Galster S., Ma J., Yuan F., Si M., Qu S., Zhang M., Gazit E., Li J., Nat. Commun., 2018, 9(1), 3217
|
36 |
Bai H., Jin X., Cheng Z., Zhou H., Wang H., Yu J., Zuo J., Chen W., Adv. Compos. Hybrid. Mater., 2023, 6(2), 62
|
37 |
Sk M. A., Ananthanarayanan A., Huang L., Lim K. H., Chen P., J. Mater. Chem. C, 2014, 2(34), 6954—6960
|
38 |
Wang L., Li W., Yin L., Liu Y., Guo H., Lai J., Han Y., Li G., Li M., Zhang J., Vajtai R., Ajayan P. M., Wu M., Sci. Adv., 2020, 6(40), eabb6772
|
39 |
Li H., He X., Kang Z., Huang H., Liu Y., Liu J., Lian S., Tsang C. H., Yang X., Lee S. T., Angew. Chem. Int. Ed., 2010, 49(26), 4430—4434
|
40 |
Liu R., Wu D., Feng X., Mullen K., J. Am. Chem. Soc., 2011, 133(39), 15221—15223
|
41 |
Qu D., Zheng M., Li J., Xie Z., Sun Z., Light⁃Sci. Appl., 2015, 4(12), e364
|
42 |
Du J., Wang H., Wang L., Zhu S., Song Y., Yang B., Sun H., J. Mater. Chem. C., 2016, 4(11), 2235—2242
|
43 |
Khan S. N., Weight B. M., Gifford B. J., Tretiak S., Bishop A., J. Phys. Chem. Lett., 2022, 13(25), 5801—5807
|
44 |
Ding H., Yu S. B., Wei J. S., Xiong H. M., ACS Nano, 2016, 10(1), 484—491
|
45 |
Miao X., Qu D., Yang D., Nie B., Zhao Y., Fan H., Sun Z., Adv. Mater., 2018, 30(1), 1704740
|
46 |
Guo L., Ge J., Liu W., Niu G., Jia Q., Wang H., Wang P., Nanoscale, 2016, 8(2), 729—734
|
47 |
Bian Z., Gomez E., Gruebele M., Levine B. G., Link S., Mehmood A., Nie S., Chem. Sci., 2025, 16(10), 4195—4212
|
48 |
Soni N., Singh S., Sharma S., Batra G., Kaushik K., Rao C., Verma N. C., Mondal B., Yadav A., Nandi C. K., Chem. Sci., 2021, 12(10), 3615—3626
|
49 |
Zhu P., Tan K., Chen Q., Xiong J., Gao L., Chem. Mater., 2019, 31(13), 4732—4742
|
50 |
Li P., Xue S., Sun L., Zong X., An L., Qu D., Wang X., Sun Z., Light⁃Sci. Appl., 2022, 11(1), 298
|
51 |
Zhu S., Zhao X., Song Y., Lu S., Yang B., Nano Today, 2016, 11(2), 128—132
|
52 |
Song Y., Zhu S., Zhang S., Fu Y., Wang L., Zhao X., Yang B., J. Mater. Chem. C, 2015, 3(23), 5976—5984
|
53 |
Han X., Xia C., Wu H., Xie Y., Li R., Sui B., Yu Y., Wang B., Yang B., Angew. Chem. Int. Ed., 2025, 64(12), e202422822
|
54 |
Li P., Xue S., Sun L., Ma X., Liu W., An L., Liu Y., Qu D., Sun Z., Small, 2024, 20(29), e2310563
|
55 |
Zhang Y., Ding S., Yu J., Sui L., Song H., Hu Y., Waterhouse G. I. N., Tang Z., Lu S., Matter, 2024, 7(10), 3518—3536
|
56 |
Gao S., Zhang P., Xu L., Lian H., Xu C., Bioresource Technol., 2025, 132493
|
57 |
Han B., Hu X., Zhang X., Huang X., An M., Chen X., Zhao D., Li J., RSC Adv., 2022, 12(19), 11640—11648
|
58 |
Zhou Y., Sharma S. K., Peng Z., Leblanc R. M., Polymers, 2017, 9(2), 67
|
59 |
Li P., Sun Z., Light⁃Sci. Appl., 2022, 11(1), 81
|
60 |
He C., Xu P., Zhang X., Long W., Carbon, 2022, 186, 91—127
|
61 |
Zhu S., Wang L., Zhou N., Zhao X., Song Y., Maharjan S., Zhang J., Lu L., Wang H., Yang B., Chem. Commun., 2014, 50(89), 13845—13848
|
62 |
Tao S., Zhu S., Feng T., Zheng C., Yang B., Angew. Chem. Int. Ed., 2020, 59(25), 9826—9840
|
63 |
Vallan L., Urriolabeitia E. P., Ruiperez F., Matxain J. M., Canton⁃Vitoria R., Tagmatarchis N., Benito A. M., Maser W. K., J. Am. Chem. Soc., 2018, 140(40), 12862—12869
|
64 |
Pakhira M., Ghosh R., Rath S. P., Chatterjee D. P., Nandi A. K., Langmuir, 2019, 35(16), 5525—5533
|
65 |
Radovic L. R., Bockrath B., J. Am. Chem. Soc., 2005, 127(16), 5917—5927
|
66 |
Abraham J. E., Balachandran M., J. Fluoresc., 2022, 32(3), 887—906
|
67 |
Ru Y., Lu S.Y., Acta Polym. Sin., 2022, 53(7), 812—827
茹艺, 卢思宇. 高分子学报, 2022, 53(7), 812—827
|
68 |
Zhang Q., Wang R., Feng B., Zhong X., Ostrikov K., Nat. Commun., 2021, 12(1), 6856
|
69 |
Mohammed L. J., Omer K. M., Nanoscale Res. Lett., 2020, 15(1), 182
|
70 |
Yang Y., Kong W., Li H., Liu J., Yang M., Huang H., Liu Y., Wang Z., Wang Z., Sham T. K., Zhong J., Wang C., Liu Z., Lee S. T., Kang Z., ACS Appl. Mater. Interfaces, 2015, 7(49), 27324—27330
|
/
〈 |
|
〉 |